از مراکز تجمع مایاها در کلمبیا

اکثر تاریخ نویسان امروزی با این نکته موافق هستند که جامعه متمدن عبارت است از جامعه ای پیچیده که تحت تاثیر تمدنها و جوامع دیگر بوده است. در تاریخ جامعه بشر فقط شش بار تمدنی شکوفا شد که تحت نفوذ تمدن ها و جوامع دیگر نبود. این تمدنهای موسوم به نخستین، از نواحی زیر برخاستند :

نقش برجسته خدای مرگ مایاها

دلیل دوم برای شکوفایی تمدن، سهولت داد و ستد کالا میان سرزمین هایی است که دارای تنوع منابع طبیعی باشند. در ناحیه آند، چنین نقاطی عبارت بودند از مراتع کوهستانی و دره ای، رودخانه ها و دره هایی درحاشیه دریا و ساحل طولانی غربی که سرشار از غذاهای دریایی است. آمریکای مرکزی از یک سو با کوهها و دره های خشک شمالی احاطه شده است و از سوی دیگر سرزمین های مرتفع پر آب جنوبی را دارد. همچنین جنگل های انبوهی در زمین های پست، و از دو طرف سواحل اقیانوس آرام و اقیانوس اطلس آنرا دربر گرفته اند …

و دلیل آخر آنکه، هر دو سرزمین به یک اندازه در معرض تهدید خشکسالی و زمین لرزه بوده اند. برنامه ریزی و همکاری با یکدیگر از ضروریات بنای تمدن است. ممکن است عادت ثانوی ساکنان این سرزمین ها بوده تا به این ترتیب خود را در برابر مصائب طبیعی حفظ کنند.

جاده های میان آمریکای مرکزی و سرزمین های آند طولانی و صعب العبور بود، ولی مسافرت با قایق در کناره ساحل طی چندین روز متوالی، از محالات نبود. مورخان مدتها در این اندیشه بوده اند که آیا تمدن آمریکای مرکزی بر تمدن نواحی آند نفوذی داشته است یا مسئله بر عکس آن بوده است. شک نیست که ذرت و سایر غلات آمریکای مرکزی سرانجام به نواحی آند رسید و در آنجا کشت شد. با این همه شواهد قانع کننده ای در دست نیست که نشان دهد رابطه ای بین این دو ناحیه برقرار بوده است. تمدن در زمانهای متفاوتی در این نواحی شکل گرفت که هرکدام فرهنگ ها و سنت خاض خود را تشکیل دادند.

بین النهرین، دره سند، چین، مصر، آمریکای مرکز و ناحیه آند در آمریکای جنوبی.

پرسش این است که چرا در این مکانها؟ چرا در میان بومیان آمریکا؟ مورخان هنوز هم در پاسخ به این سئوال بحث دارند، ولی دست کم سه دلیل احتمالی در این مورد و برای پاسخ ارائه میشود.

ستایش

ای نام نکوی تو سر دفتر دیوان ها وی طلعت روی تو زینت ده عنوان ها

معنی بیت: ای خدایی که نام خوبت، سرآغاز هر گفته و نوشته؛ و ای کسی که دیدارِ جمالت، زینت بخشِ هر کتابِ شعری است.

مستوره کردستانی: (1220 - 12۶4 قمری)«ماه شرف خانم» فرزند ابوالحسن مستوره کردستانی، متولد سنندج، شاعری است که به دو زبان فارسی و کردی شعر سروده است. او را نخستین زن تاریخ­نویس کُردِ ایران شمرده­اند. از اثارِ او می­توان به «دیوانِ شعر» و «تاریخِ اردلان» اشاره کرد.

ای نام تو بهترین سرآغاز

قالب این شعر، مثنوی­است و از کتاب«لیلی و مجنون نظامی گنجوی» انتخاب شده­است.

مثنوی: در لغت به معنی«دوتایی» و در اصطلاح به شعری می­گویند که مصراع های آن دو به دو هم قافیه باشد و قافیه­ی هر بیت آن با ابیات دیگر متفاوت باشد.

«بی­نامِ تو نامه کی کنم باز؟»: نوع سؤال مطرح شده در بیت از نوعِ«انکاری/تأکیدی» است.

سؤال تأکیدی: سؤالی که هدف از مطرح کردن آن رسیدن به پاسخ نیست بلکه تأکید مطلب است.

مثال: زمانی که ساعت از ۱۰ شب رد می شود و مادر می پرسد« بهراد! نمی خوای بخوابی؟» ایشان نظر «بهراد» را در مورد خوابیدن نمی پرسند. بلکه تاکید می کنند که برای بیدار شدن به موقع باید بخوابد.

فضل خدای را که تواند شمار کرد؟ یا کیست آن که شکر یکی از هزار کرد؟

مونس: همدم، یاور. روان: روح، جان.

کارگشای: گشایشگر، آسان کننده­ی کار. هست کن: آفریننده از هیچ.

خداوند آفریده هایش را از هیچ می سازد ولی انسان از طبیعت و یا از آفریده های سایر انسان ها برای ابداعاتش بهره می گیرد.

اساس: بنیان، ریشه، پایه. اساس هستی: ارکان وجود(آب و باد و خاک و آتش)

کوته: مخفّفِ (سبک شده­ی)کوتاه. دراز دستی: ستم، تجاوز.

کوته زِ درت، دراز دستی: ستم و طلم از درگاهِ تو دور است.

نانموده: آشکار نشده، پنهانی. عنایت: توجه، لطف.

هم تو به عنایت الهی ... : باز تو ای خدا! با لطف و توجه خود، مرا به آن­جا که دوست داری، هدایت کن.

ظلمت: تاریکی. متضادِّ نور: روشنایی

گروه واژه های متضاد:

آغاز=} انجام سرآغاز=} سرانجام

آشکار=} نهان پیدا=} پنهان

شروع=} پایان تاریک=} روشن

صادق=} کاذب مبدأ=} مقصد

حضور واژه های متضاد در ابیات و نوشته های ادبی را آرایه­ی تضاد می گویند.

رهایی: نجات، خلاص

از ظلمتِ خود رهایی­ام ده ... : خدایا مرا از تاریکی­هایِ درونم نجات بده و با نورِ خود آشنایم کن.

کلمات قافیه: آشنایی ام/ رهایی ام(ده: ردیف بیت است).

حکیم الیاس بن یوسف بن زکی بن موید نظامی گنجوی از استادان بزرگ سخن و از ارکان شعر فارسی است . تولد وی در شهرگنجه سال 530 ه.ق در حوالی آذربایجان بوده ­است. نظامی غیر از دیوانی که عدد ابیات آن را دولتشاه بیست هزار بیت نوشته و اکنون فقط مقداری از آن در دست است پنج مثنوی مشهور بنام پنج گنج دارد که آن را خمسه نظامی می گویند .

مثنوی های پنج گنج عبارتند از : 1- «مخزن الاسرار» 2- «خسرو و شیرین» 3- «هفت­پیکر» 4- «لیلی و مجنون» 5- «اسکندر نامه» البته نظامی غیر از پنج گنج دیوان قصاید و غزلیاتی هم داشت .

نظامی در سال 624 در گذشت ودیار فانی را وداع گفت .

Ø اوّل دفتر به نام ایزد دانا صانعِ پروردگارِ حیِّ توانا «سعدی»

ایزد: یزدان، یکی از نام­های خداوند صانع: صنعتگر، آفریننده حیّ: زنده، نامیرا

سعدی: از شاعران و نویسندگان قرن هفتم هجری. آثار وی: «گلستان 655 هـ.ق به نثر مسجّع» و «بوستان، 656 هـ.ق» و کلّیّات(قصاید، غزلیّات، هزلیّات).